Co to jest rachunek zysków i strat?

Oszczędzanie

Wynik finansowy pewnej firmy napawał właściciela wielkim optymizmem. Jego fabryka w tym roku przyniosła dwukrotnie większe zyski, niżeli w roku ubiegłym. Biznesmen już nie mógł się doczekać przyszłorocznych plonów. Niestety, jego firma szybko upadła i nie doczekała kolejnego bilansu. Co sprawiło ten nagły spadek przychodów? Odpowiedzi należy szukać w rachunku zysków i strat.

Rachunek zysków i strat (inaczej zwany rachunkiem wyników) jest niezbędnym elementem każdego sprawozdania finansowego jednostki. Polega na przedstawieniu każdego rodzaju przychodów wraz z kosztami tego samego typu. Ukazuje w ten sposób jak skutecznie przedsiębiorstwo wykorzystuje swoje zasoby oraz efektywność wszystkich działów w przeciągu określonego czasu (przeważnie roku).

Do sporządzenia rachunku finansowego zobligowane są podmioty działające w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości, a więc mające siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Mogą to być m.in: osoby fizyczne (jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro), spółki handlowe lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.  W Polsce sporządza się rachunek zysków lub strat w wersji porównawczej oraz kalkulacyjnej (w obu przypadkach używamy metody drabinkowej). Tworząc rachunek należy pamiętać o zasadzie memoriałowej. Polega ona na przedstawieniu wszystkich przychodów i kosztów z danego roku obrotowego niezależnie od terminu ich spłaty.

Co zawiera rachunek zysków i strat?

Aby rachunek wynikowy w wyczerpujący sposób opisywał sytuacje jednostki gospodarczej niezbędne jest przedstawienie odpowiedniego rodzaju działalności:

Działalność podstawowa (operacyjna) — wszystko to, co związane jest ze statutowym celem powstania jednostki gospodarczej. Zakładając, że jesteśmy właścicielami firmy remontowej, w tym dziale wypiszemy wszystkie przychody i koszta wiążące się z przeprowadzonymi przez nas remontami. Koszty dotyczyć mogą administracji firmy lub transportu pracowników.

Pozostałe działalności operacyjne — działania pośrednio związane z  podstawowymi celami jednostki gospodarczej. Jeżeli dalej nie zrezygnowaliśmy z naszej firmy remontowej, to tym razem możemy zapisać np. przychód ze sprzedaży materiałów pozostałych z prac remontowych, darowizny lub koszt otrzymanego mandatu.

Przychody oraz koszta finansowe — wszelkie operacje finansowe, począwszy od odsetek w ramach rachunku bankowego, po przez dodatnie zmiany kursowe, a kończąc na zyskach z obrotu papierami wartościowymi

Zyski i straty nadzwyczajne — obejmują zdarzenia losowe. Kiedy nasza mała, ale już prężnie rozwijająca się firma remontowa zostanie okradziona z narzędzi lub chwila nieuwagi połączona z odrobiną nieszczęścia doprowadzi do pożaru samochodu to wartość strat uzyskanych w ten sposób należy dopisać do rachunku finansowego. Natomiast jeżeli jesteśmy dodatkowo przezorni i zawczasu ubezpieczyliśmy utracone przedmioty to sumę, jaką wypłaci nam bank należy zapisać po stronie zysków.

Dodatkowo należy jeszcze na końcu odliczyć podatek dochodowy, który w dużym stopniu może zmienić nasz wynik finansowy.

Tak wygląda ogólna postać rachunku zysków i strat:

Przychód ze sprzedaży netto
Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów
Zysk/strata na sprzedaży (brutto)
Koszty ogólne zarządu
Koszty sprzedaży
Zysk/strata na sprzedaży (netto)
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe przychody operacyjne
Zysk/strata na działalności operacyjnej
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Zysk/strata na działalności gospodarczej
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Zysk/strata brutto
Podatek dochodowy
Zysk/strata netto

Rachunek zysków i strat, jako podstawa analizy firmy.

Wspomnianego na początku tekstu właściciela zaślepiła wizja przychodów, jakie osiągnęła jego firma. Jednak gdyby spojrzał uważnie na rachunek zysków i strat wiedziałby, że biznes chyli się ku upadkowi. Sucha przewaga przychodów przedsiębiorstwa nad jego stratami nie daje nam pełnej wizji sytuacji. Firma, którą opisujemy, mogła słabo prosperować, przez co postanowiono sprzedać część maszyn. Nie tylko wyolbrzymiło to roczne zyski, ale również wielokrotnie zmniejszyło przyszłe możliwość produkcyjne, a co za tym idzie również utarg. Stąd „nieoczekiwane” bankructwo.

Oczywiście w rzeczywistości nie trafimy na tak niekompetentnego i nierozgarniętego właściciela, jednak przykład ten pokazuje jak ważny dla przedsiębiorstwa jest rachunek zysków i strat. Pozwala on prześledzić sposób, w jaki firma uzyskała przychody oraz powody, przez które poniosła koszty. Opisane i odpowiednio pogrupowane rodzaje zysków i strat ułatwiają analizę oraz przedstawiają pełen obraz zdarzeń. Mając jedynie wynik przychodów jakie przyniosła jednostka gospodarcza możemy, w przeciwieństwie do opisywanego właściciela, zbyt negatywnie ocenić osiągnięcia naszego przedsiębiorstwa. Powodem nagłego przyrostu strat mogły być np. warunki zewnętrzne (niekorzystna zmiana wartości waluty) czy też czynniki losowe (pożar), które są zdarzeniami jednorazowymi i nie będą miały wpływu na przyszłoroczny bilans firmy. Rachunek finansowy pomaga uwypuklić problemy, z jakimi boryka się firma oraz ukazać jej niedostrzegany wcześnie potencjał, który może mieć wpływ na jej przyszłe funkcjonowanie.

Kuba Janik