Chociaż instytucje finansowe objęte są tajemnicą bankową, informacje dotyczące ich klientów oraz podejmowanych transakcji mogą być w kilku przypadkach ujawnione. Kiedy sąd może żądać wyciągu z konta? Dzieje się to przede wszystkim w trakcie postępowań w sprawie przestrzeń czy rozpraw rodzinnych, na przykład przy ustalaniu alimentów.
Na czym polega tajemnica bankowa?
Tajemnica bankowa to obowiązek zachowania poufności informacji dotyczących klientów banku oraz ich operacji i transakcji bankowych. Tajemnica bankowa ma na celu ochronę prywatności klientów banków, umacniając zaufanie do systemu bankowego. Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy bankowej to przede wszystkim:
- pracownicy banków,
- osoby pełniące funkcje kierownicze i nadzorcze,
- osoby współpracujące z bankiem na różnych etapach świadczenia usług (doradcy, audytorzy czy prawnicy),
- byli pracownicy banków, którzy są zobowiązani do zachowania poufności informacji, które uzyskali podczas wykonywania swoich obowiązków.
Zachowanie tajemnicy bankowej oznacza, że powyższe osoby nie mogą ujawniać informacji objętych tajemnicą bankową innym osobom czy podmiotom, chyba że przepisy prawa przewidują wyjątki lub klient wyrazi na to zgodę. W praktyce oznacza to, że informacje o stanie konta, transakcjach czy też danych osobowych klienta są chronione przed nieuprawnionym ujawnieniem. Istnieją jednak sytuacje, w których ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową jest dozwolone, na przykład na żądanie organów ścigania, sądów czy prokuratury w ramach prowadzonych postępowań, zgodnie z przepisami prawa.
Tajemnica bankowa a postępowanie w sądzie
Dokładne warunki, które zwalniają instytucję finansową z obowiązku dochowania tajemnicy bankowej, określone zostały w Art. 105. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Według zapisów z ust. 1 pkt 2 lit. b-d rzeczonego artykułu bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową w trzech przypadkach. Jest tak w przypadku:
- udzielanie informacji sądowi lub prokuratorowi w związku z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe w odniesieniu do:
- osoby fizycznej będącej stroną umowy zawartej z bankiem,
- przestępstw popełnionych w związku z działaniem osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
- przestępstw określonych w art. 165a lub art. 299 Kodeksu karnego,
- informacji dotyczących zawarcia umów o wykonywanie czynności bankowych w celu weryfikacji ich zawarcia i czasu obowiązywania,
- udzielanie informacji sądowi lub prokuratorowi w związku z wykonaniem wniosku o udzielenie pomocy prawnej pochodzącego z państwa obcego, które na mocy ratyfikowanej umowy międzynarodowej wiążącej Rzeczpospolitą Polską ma prawo występować o udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową,
- udzielanie informacji sądowi w związku z prowadzonym postępowaniem spadkowym, o podział majątku między małżonkami, sprawą o alimenty lub rentę o charakterze alimentacyjnym.
Kto może mieć wgląd w wyciąg z konta przedstawiony w sądzie?
Wyciągi z konta ujawniane podczas rozpraw sądowych trafiają do akt sprawy. Zgodnie z art. 9. par. 1. Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Oznacza to, że strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy oraz otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Z tego wynika więc, że po zażądaniu wyciągu z konta przez sąd wgląd w stan rachunku bankowego zyskają również strony postępowania oraz ich pełnomocnicy.
Trzeba jednak pamiętać, że dotyczy to wyłącznie ściśle określonego grona osób. To szczególnie wrażliwa kwestia w przypadku rozpraw sądowych dotyczących spraw rodzinnych: postępowań spadkowych i dziedziczenia długów, podziału majątku czy alimentów. W sprawę zaangażowanych jest wówczas wiele osób z najbliższej rodziny, zatem niekiedy dochodzi do przekazania danych ujawnionych w wyciągach przekazanych do akt przez sąd.
Konsekwencje ujawnienia danych z wyciągu z konta przedstawionego w sądzie
Osoba, która ujawnia informacje poufne, może ponieść odpowiedzialność cywilną za naruszenie dóbr osobistych. Poszkodowany ma prawo domagać się zadośćuczynienia, naprawienia szkody, a także przeprosin. Pozew o naruszenie dóbr osobistych bazujący na art. 23, art. 24 i art. 448 Kodeksu cywilnego nie jest jednak tani i w przypadku spraw rodzinnych jest wykorzystywany stosunkowo rzadko.
W przypadku ujawnienia informacji objętych tajemnicą prawnie chronioną, np. tajemnicą bankową, lekarską czy zawodową, sprawca może ponieść odpowiedzialność karną zgodnie z przepisami kodeksu karnego. W zależności od rodzaju informacji i okoliczności, osoba może być poddany karze grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności, choć te dwie ostatnie opcje są zdecydowaną rzadkością.
